Jet lag – sposoby na przetrwanie

Podczas dalszych podróży samolotem przekraczamy kilka stref czasowych – różnica czasu między miejscem wylotu a miejscem docelowym jest wówczas na tyle duża, że pojawia się szereg nieprzyjemnych dolegliwości. Co to jest jet lag, w jaki sposób strefa czasu może wpływać na zegar biologiczny człowieka oraz co możemy zrobić, by łagodzić skutki podróży do innej strefy czasowej?

Co to jest jet lag?

Osoby podróżujące samolotem na dalszych dystansach często skarżą się na jet lag – co to znaczy? Jet lag, czyli zespół szybkiej zmiany stref czasowych, to zaburzenie snu, które pojawia się… na skutek szybkiego przekraczania kilku stref czasowych. Podczas lotu przemierzamy duże odległości na tyle szybko, że nasz zegar biologiczny nie jest w stanie zaadaptować się do nowych warunków.

Zegar biologiczny każdego człowieka znajduje się w podwzgórzu i na co dzień odpowiada za czuwanie w ciągu dnia i sen w nocy. Jego przestawienie trwa o wiele dłużej niż lot samolotem. Gdy przesunięcie czasowe jest większe niż trzy strefy czasowe, nasze wewnętrzne sygnały snu i czuwania nie są zgodne z tym, co widzimy za oknem. Przyczyną występowania jet lagu jest zaburzenie homeostazy organizmu. Rozregulowuje się wówczas nasz zegar biologiczny i metabolizm, zaburzone jest także wydzielanie kortyzolu i melatoniny, czyli hormonów związanych z rytmem zasypiania i czuwania.

Jet lag – objawy, których możesz spodziewać się przy dłuższej podróży samolotem

Wśród osób skarżących się na jet lag objawy najczęściej wymieniane to przede wszystkim duże zmęczenie, problem z dostosowaniem się do nowego planu dnia, ale również ból głowy, brak apetytu, problemy z układem trawiennym czy zaburzenia koncentracji. Im dłuższa podróż, tym intensywniejsze objawy: jeśli wybieramy się na urlop do Londynu zwykle musimy tylko przestawić zegarki, natomiast jeśli czeka nas na przykład wielogodzinny lot międzykontynentalny, możemy spodziewać się wielu nieprzyjemnych objawów. Co ciekawe, dotyczą one w większym stopniu osób prowadzących uregulowany tryb życia i nieprzyzwyczajonych do dalszych podróży; załogi samolotów radzą sobie o wiele lepiej z tym zjawiskiem.

Do objawów zespołu szybkiej zmiany stref czasowych należy dodać także stres i zmęczenie wywołane podróżowaniem. Duże znaczenie ma także kierunek. Silniej będziemy odczuwali negatywne skutki podróży w kierunku, który skraca dobę, czyli z zachodu na wschód. Wynika to z tego, że nasz biologiczny zegar ma tendencje do rytmu przekraczającego 24 godziny; gdy lecimy ze wschodu na zachód, dzień ulega wydłużeniu, dlatego łatwiej jest nam się zaadaptować do nowej sytuacji. Wyliczono, że jet lag w przypadku podróży na wschód będzie trwał tyle dni, ile stref czasowych zostało przekroczonych. Jeśli natomiast lecimy w kierunku zachodnim, bierzemy pod uwagę połowę liczby przekroczonych stref czasowych. Przykładowo zatem… jeśli przekraczamy cztery strefy czasowe, jet lag będzie trwał około dwóch dni. W zależności od tego, w jakim kierunku przebiega nasza podróż, możemy stosować różne sposoby na to, by walczyć z jet lagiem.

Jak przestawić zegar biologiczny, by poradzić sobie z jet lagiem?

W zależności od tego, w którym kierunku lecimy oraz tego, ile dni potrwa jet lag, sposoby będą nieco różniły się od siebie. Jak przestawić zegar biologiczny w przypadku lotu na zachód? Postaraj się kilka dni wcześniej opóźnić porę zasypiania o godzinę lub dwie; analogicznie przy podróży w kierunku wschodnim na kilka dni przed wylotem spróbuj zasypiać o godzinę lub dwie wcześniej. Przygotuj się na trudności z zasypianiem lub utrzymaniem snu przez najbliższe noce: daj organizmowi czas na to, by zaadaptował się do nowej sytuacji. Jeśli pilnie potrzebujesz drzemki, zapoznaj się z informacjami o fazach snu i dostosuj jej długość do potrzeb swojego organizmu. Pamiętaj jednak, że zbyt długie drzemki mogą zaowocować dalszymi problemami ze snem w nocy. Przez pierwsze dni po przylocie możesz wspomagać się także melatoniną; pomocne mogą być także delikatne leki nasenne na bazie naturalnych składników. Pamiętaj o higienie snu! Choć w wielu przypadkach celowe zmęczenie organizmu, by ten następnej nocy zasnął o wskazanej porze, może pomóc, to jednak na dłuższą metę warto postawić na zdrowy, uregulowany sen.