Bezsenność u dzieci – co robić, gdy dziecko nie może spać?

Bezsenność zwykło uważać się za przypadłość dorosłych: problemy w pracy czy dolegliwości zdrowotne odbierają nam spokojny sen, którego zazdrościmy dzieciom. Tymczasem problem ten dotyka nawet 30% dzieci w wieku 1 do 3 lat, a na objawy pasujące do przewlekłej bezsenności skarżą się także starsze dzieci oraz nastolatki. Co może być przyczyną zaburzeń snu u dzieci i młodzieży oraz w jaki sposób rodzice mogą pomóc swoim pociechom?

Bezsenność u dzieci – czy różni się od bezsenności u dorosłych?

Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 definiuje bezsennośćjako stan niedostatecznej ilości i/lub jakości snu, któremu towarzyszy gorsze funkcjonowanie w ciągu dnia. Aby mówić o bezsenności, co najmniej trzy razy w tygodniu przez minimum miesiąc muszą występować następujące objawy:

• trudności w zaśnięciu i utrzymaniu snu oraz zła jakość snu,
• martwienie się z powodu bezsenności i jej skutków,
• zakłócenie funkcjonowania społecznego i zawodowego z powodu bezsenności (jakości snu).

Bezsenność dzieli się na przewlekłą, krótkotrwałą oraz innego typu. O ile w przypadku dorosłych czy nastolatków diagnoza może być postawiona na podstawie wywiadu, to jednak dzieci – zwłaszcza młodsze – raczej nie udzielają precyzyjnych odpowiedzi, dlatego diagnoza opiera się przede wszystkim na dolegliwościach zgłaszanych przez opiekuna. Młodsze dzieci nie mają często świadomości, że kłopoty ze snem nie są normalnym stanem, dlatego nie zawsze informują o swoich problemach rodziców lub opiekunów.

Bezsenność u dzieci objawia się poprzez trudności z zaśnięciem i utrzymaniem snu, zbyt wczesne wstawanie czy stawianie oporu przed pójściem spać o określonej godzinie. W trakcie dnia zaobserwować można pogorszenie koncentracji i pamięci, problemy z funkcjonowaniem społecznym, senność w ciągu dnia, zmęczenie czy zaburzenia zachowania. Co ważne, o bezsenności mówimy wówczas, gdy dziecko ma zapewnione wszystkie warunki umożliwiające przespanie odpowiedniej liczby godzin. Należy wykluczyć także inne zaburzenia snu u dzieci.

Przyczyny bezsenności u dzieci

Jeśli zauważysz u swojego dziecka problemy ze snem, kluczową sprawą jest ustalenie przyczyny: zupełnie inaczej postępuje się bowiem w przypadku bezsenności związanej ze stresem szkolnym i przy bezsenności wynikającej z dolegliwości bólowych. Bezsenność w poszczególnych grupach wiekowych różni się między sobą, jednak w żadnym wypadku nie należy jej bagatelizować.

Bezsenność u niemowlaka – na co zwrócić uwagę?

Niemowlę pomiędzy 4. a 12. miesiącem życia powinno przesypiać od 12 do 16 godzin na dobę; kluczowa jest jednak nie tyle liczba przespanych godzin, co stan dziecka po przebudzeniu – niemowlę nie powinno być wówczas senne, przemęczone czy rozdrażnione. Bezsenność u niemowlaka może być spowodowana przez wiele dolegliwości związanych z rozwojem: skoki rozwojowe czy ząbkowanie mogą skutecznie odebrać sen maluszkowi. O ile te problemy ze snem są przemijające, to jednak już na przykład refluks żołądkowo-przełykowy, bezdech senny, alergie czy padaczka wymagają konsultacji z pediatrą.

Bezsenność u dzieci w wieku szkolnym – jakie mogą być przyczyny?

Dzieci w wieku szkolnym także mogą cierpieć na problemy ze snem. Przyczyną bezsenności może być stres wynikający z obciążenia nauką, problemy związane z funkcjonowaniem w szkolnej grupie społecznej, lęki dziecięce czy nawet traumatyczne przeżycia. Ponadto pod uwagę należy wziąć także dolegliwości bólowe, o których dziecko może niechętnie wspominać rodzicom lub opiekunom, a także niewłaściwą dietę, na przykład spożywanie wieczorem napojów z kofeiną czy dużych ilości cukru. W jaki sposób pomóc dziecku w walce z bezsennością? Całej rodzinie przyda się narzucenie określonego rytmu dobowego: dziecko powinno wstawać o stałych godzinach, a w ciągu dnia należy rozdzielić czas na obowiązki, zabawę i odpoczynek. W przypadku bezsenności spowodowanej przez stres warto porozmawiać ze szkolnym psychologiem i ustalić, co może pomóc dziecku (pomoc w nauce, mniejsza presja związana z nauką, walka z wykluczeniem w klasie…).

Być może zainteresuje cię też artykuł: Zioła na sen dla dzieci – czy to dobry pomysł?

Problemy ze snem u nastolatków – co możesz zrobić?

Przyczyny bezsenności u nastolatków mogą być różne: burza hormonów, stres związany z obowiązkami szkolnymi, trudności osobiste. Również korzystanie z substancji pobudzających, zespół opóźnionej fazy snu i czuwania czy depresja mogą powodować trudności w zasypianiu i podtrzymywaniu snu. Nastolatki niechętnie dzielą się swoimi sekretami, dlatego czasem pomocna może być konsultacja u lekarza lub psychologa, by dowiedzieć się, co powoduje problemy ze snem. U nastolatków przyczyną może być także… nieodpowiednio dobrany materac. Wraz z wiekiem zmienia się waga i budowa ciała, więc materac idealny dla dziecka może nie być dobrym podparciem dla kręgosłupa, który ciągle jeszcze się rozwija i kształtuje. Jeśli nastolatek skarży się na zmęczenie, problemy z zasypianiem i porannym wstawaniem oraz ogólny dyskomfort, sprawdź, czy przyczyna nie leży w źle dobranym do wagi i wzrostu materacu.

Zdrowy Sen

Jako ekspert w dziedzinie zdrowego snu, doskonale zdaję sobie sprawę, że odpowiednia regeneracja organizmu to klucz do zdrowia i dobrego samopoczucia. Na blogu dzielę się sprawdzonymi metodami na poprawę jakości snu, które pomogą Ci efektywniej funkcjonować każdego dnia. Omawiam zagadnienia związane z higieną snu, technikami relaksacyjnymi, a także doradzam w zakresie wyboru odpowiednich materacy, poduszek i akcesoriów sypialnianych. Moim celem jest wspieranie budowy zdrowych nawyków, które realnie poprawią komfort Twojego snu.

Lepszy sen to lepsze życie!