Zgrzytanie zębami przez sen – to może być bruksizm

Wedle różnych źródeł i ocen specjalistów problem dotyczy od 10 do nawet 60% populacji. Zgrzytanie zębami podczas snu obserwuje się głównie u osób młodych (25 – 45 lat) i u dzieci. Bruksizm rzadko dotyka seniorów. Choć na pierwszy rzut oka może wydawać się mało istotną dolegliwością, zgrzytanie zębami w nocy stanowi poważne zaburzenie snu, które – nieleczone – prowadzi do groźnych powikłań, nie tylko stomatologicznych. Jak rozpoznać bruksizm, co jest jego przyczyną i w jaki sposób to wyleczyć?

Bruksizm to niekontrolowane, patologiczne zaciskanie i zgrzytanie zębami przez sen, które uznaje się obecnie za chorobę cywilizacyjną. Mimo jej powszechności, bardzo niewielki odsetek ludzi podejmuje leczenie, nie łącząc często nawet swoich dokuczliwych objawów z bruksizmem…

Objawy bruksizmu

Pierwsze i najbardziej oczywiste symptomy bruksizmu to dźwięki stukania i zgrzytania zębami podczas snu. Niestety takie objawy trudno zauważyć u siebie samodzielnie, najczęściej zatem obserwują je inni domownicy, którzy nas o tym informują. To jednak dopiero czubek góry lodowej, bowiem oznak takiej nadaktywności mięśniowo-stawowej, które to oznaki płynnie przechodzą w skutki bruksizmu, jest więcej. W drugiej kolejności objawiają się kwestie natury stomatologicznej (wrażliwość zębów, rozchwianie, próchnica, krwawienie dziąseł etc.), potem dochodzą kolejne dolegliwości.

Charakterystycznym symptomem, ale i efektem bruksizmu może być ból, który niekoniecznie ogranicza się do jamy ustnej. W przypadku zaawansowanego problemu ze zgrzytaniem zębami przez sen występują między innymi bóle głowy, karku, barków, a nawet pleców.

Poza oczywistą nadwrażliwością niszczonych („zjadanych”) zębów i stanami zapalnymi miazgi, dziąseł czy śluzówki, pojawia się na przykład szum w uszach, suchość oka, okresowo nieostre widzenie, ograniczenie ruchomości szyi. Niekiedy dochodzi nawet do zmiany fizjonomii – żuchwa staje się nieco bardziej masywna.

Bruksizm diagnozuje się dość łatwo u dentysty, który stwierdza go przeważnie już po wywiadzie z pacjentem i ocenie charakterystycznych zmian w uzębieniu. Namierzenie przyczyn zgrzytania zębami w nocy może jednak nie być takie proste – nie w każdym przypadku.

Przyczyny bruksizmu

Tak naprawdę cały czas się ich poszukuje. Przyjęte są – co prawda – pewne założenia w tym zakresie, ale przyczyny bruksizmu nie są jeszcze do końca poznane.

Wśród najbardziej prawdopodobnych powodów zgrzytania zębami przez sen wymienia się przede wszystkim:

• silny, długotrwały stres,
• wady zgryzu,
• źle dopasowane protezy, korony, wypełnienia ubytków,
• a także nadmierne napięcie mięśniowe powodowane różnymi dysfunkcjami w żuchwie czy problemami neurologicznymi.

Przyczyn bruksizmu upatruje się również w pewnych uwarunkowaniach genetycznych czy nawet w nieprawidłowej diecie (niedobór magnezu w organizmie).

Powodów zaciskania zębów w nocy może być więcej niż jeden – najczęściej są to dwie lub więcej przyczyn, co komplikuje kwestię leczenia bruksizmu.

Leczenie bruksizmu

Zgrzytanie zębami podczas snu leczy się najpierw objawowo, zakładając na noc tak zwaną szynę relaksacyjną na zęby. Projektuje się ją indywidualnie dla każdego pacjenta. Szyna relaksacyjna przede wszystkim chroni nasze uzębienie, zapobiegając niszczeniu szkliwa i innym szkodom, które jesteśmy w stanie nieświadomie sobie poczynić. Człowiek cierpiący na bruksizm zaciska bowiem szczęki z siłą kilka do kilkunastu razy większą, niż przy gryzieniu nawet najtwardszych pokarmów. Zęby mogą tego nie wytrzymać.

Poza doraźnym zabezpieczeniem w postaci szyny przygotowanej przez protetyka, warto podjąć leczenie, które może wyeliminować ewentualną przyczynę zgrzytania zębami lub przynajmniej osłabić jej negatywne skutki. Nie wszystko da się zrobić, ale z wadami zgryzu czy stresem z pewnością można powalczyć. Poza wizytą u protetyka, zadbajmy zatem również o spotkanie z ortodontą czy psychoterapeutą, a w domu stwórzmy sobie idealne warunki do relaksu.

Co możesz zrobić dla zdrowego snu?

Kiedy już zaliczysz wszystkie niezbędne konsultacje ze specjalistami i okaże się, że główna przyczyna twoich problemów ze zgrzytaniem zębami przez sen jest raczej natury psychosomatycznej koniecznie popraw higienę snu, czyli jakość nocnego relaksu.

Aby uwolnić się od stresu w dzień regularnie uprawiaj aktywność fizyczną. Przed pójściem spać wycisz swoje ciało i umysł. Dobrze zrobi ci spacer, kąpiel, masaż, joga, książka… Przygotuj się na relaks, przygotowując odpowiednio swoją sypialnię. Wywietrz pomieszczenie, zapewnij zaciemnienie wnętrza, zabierz stamtąd zbędne rzeczy (na przykład urządzenia elektroniczne), wstaw za to koniecznie wygodne łóżko do spania lub – jeśli wolisz – wygodny materac układany na tatami. Śpij w naturalnej, oddychającej pościeli, zasypiając i wstając o tej samej porze każdego dnia. Głębokie odprężenie fizyczne i psychiczne jest niezbędne w walce z bruksizmem powodowanym przez stresujący tryb życia.

Stres i nieleczony bruksizm to duże kłopoty

Początkowe, dokuczliwe jedynie, objawy mogą rozwinąć się do poważnych problemów zdrowotnych, jeśli właściwie nie zadbasz o relaks i odprężenie. Utrata zębów to tylko część kłopotów. Nieprawidłowo „zachowujące się” struktury mięśni i stawów skroniowo-żuchwowych, jak dzieje się to w przypadku bruksizmu,  wpływają bowiem także na zmiany w innych układach i częściach ciała, wywołując między innymi przewlekłe problemy z kręgosłupem.