Parasomnia i dyssomnia – czym są i czy zawsze wymagają leczenia?

Zaburzenia snu – parasomnie i dyssomnie – potrafią skutecznie utrudnić regenerację organizmu. Już jedna nieprzespana noc może sprawić, że spada nam odporność i funkcjonujemy znacznie gorzej w ciągu dnia, a co dopiero powtarzające się problemy z zasypianiem lub utrzymaniem snu! W niektórych sytuacjach pomaga wprowadzenie zasad higieny snu, w innych konieczna może być wizyta u specjalisty leczenia zaburzeń sennych. Warto poznać zatem podstawowe rodzaje zaburzeń snu i zareagować jak najszybciej w przypadku wystąpienia pierwszych objawów.

Podstawowe zaburzenia snu: parasomnie i dyssomnie

Międzynarodowa Klasyfikacja Zaburzeń Snu (ICSD) wyróżnia pierwotne oraz wtórne zaburzenia snu. Zaburzenia wtórne są następstwem chorób somatycznych oraz chorób układu nerwowego i mogą wiązać się z przyjmowaniem leków lub używek. Pierwotne zaburzenia snu występują z kolei samoistnie i dzielą się na parasomnie i dyssomnie.

Czym jest parasomnia?

Parasomnie to grupa zaburzeń, które wiążą się z nieprawidłowymi lub niepożądanymi zachowaniami w trakcie snu. Do parasomnii zalicza się lęki i koszmary senne, somnambulizm, mówienie przez sen, paraliż senny czy zaburzenia dysocjacyjne związane ze snem. Parasomnia może pojawić się podczas fazy REM oraz w czasie snu NREM. Choć wygląda na dość niebezpieczne zaburzenie, zazwyczaj nie zagraża w żaden sposób ani osobie śpiącej, ani jej bliskim.  

Parasomnia – przyczyny

Parasomnie występują najczęściej w wieku dziecięcym – wynika to z tego, że dzieci o wiele dłużej od dorosłych śnią snem głębokim. U osób dorosłych parasomnie występują zwykle epizodycznie. Przyczyną parasomnii może być także przewlekły stres, niedobory snu czy zaburzenia oddychania w czasie odpoczynku.

Parasomnia – jak leczyć?

W większości przypadków leczenie parasomni nie jest konieczne: pomóc może na przykład wprowadzenie regularnego rytmu okołodobowego oraz stosowanie zasad higieny snu. Przy wybudzaniu najlepszym sposobem bywa po prostu wydłużenie czasu poświęconego na nocny wypoczynek lub dodatkowe drzemki w ciągu dnia. Sen staje się dzięki temu mniej głęboki, co z kolei zmniejsza ryzyko wystąpienia zaburzeń snu.

Osoby cierpiące na lunatyzm powinny zadbać o wyposażenie sypialni: zabezpieczyć kanty łóżka, usunąć delikatne przedmioty, zamykać dodatkowo okna i drzwi. Dobrym rozwiązaniem może być w tej sytuacji futon – naturalny materac, który rozkłada się na podłodze. Dzięki temu nie trzeba obawiać się upadku z łóżka. Jeśli parasomnie występują często lub się nasilają, warto skonsultować się z lekarzem, który w razie konieczności zastosuje odpowiednie leczenie farmakologiczne.

Na czym polega dyssomnia?

Dyssomnie to z kolei grupa zaburzeń snu obejmujących trudności z zasypianiem i wybudzaniem. Najczęściej pojawiają się one na początku lub na końcu snu, a ich występowanie przekłada się na zbyt małą ilość snu oraz jego niską jakość. Osoby cierpiące na dyssomnie borykają się z nadmierną sennością w ciągu dnia, ponieważ nie mogą wystarczająco zregenerować się podczas nocy. Do najważniejszych objawów zaliczyć należy trudności z zasypianiem, nocne wybudzanie i wcześniejsze wstawanie, wskutek których pojawiają się problemy z koncentracją, stres oraz poczucie dyskomfortu. Dyssomnie dzieli się na wewnętrzne, obejmujące zaburzenia rytmu snu i czuwania oraz zewnętrzne, obejmujące bezsenność, bezdech senny, narkolepsję i zaburzenia snu związane z nadużywaniem substancji psychoaktywnych.

Dyssomnia – przyczyny

Jeśli chodzi o tego rodzaju zaburzenia snu, przyczynymogą być rozmaite: na jakość snu wpływ mają zarówno zaburzenia zdrowia psychicznego, jak i zażywanie niektórych leków, spożywanie nadmiernej ilości kofeiny czy niewystarczająca higiena snu. Czasem nawet tak prozaiczne przyczyny jak niewygodny materac czy zbyt wysoka temperatura panująca w sypialni mogą powodować problemy z zasypianiem oraz wybudzaniem.

Dyssomnia – jak leczyć?

Leczenie dyssomnii wymaga ustalenia przyczyny – inne działania podejmuje się bowiem w przypadku bezsenności związanej z zażywaniem określonej grupy leków, inne – przy lęku czy depresji. W momencie występowania zaburzeń snu z tej grupy warto zwrócić się po pomoc do lekarza, który na podstawie szczegółowego wywiadu ustali, jakie może być podłoże dyssomnii oraz w razie potrzeby zleci leczenie farmakologiczne. Pomocne może okazać się na przykład zażywanie melatoniny w celu regulacji cyklu snu lub stosowanie terapii światłem, by regulować zegar biologiczny pacjenta.

Zadbaj o zdrowe nawyki

Jeśli zaobserwujesz u siebie lub bliskiej osoby problemy ze snem, warto przyjrzeć się codziennym nawykom. Czy pamiętasz o tym, by regularnie wietrzyć sypialnię przed snem i nie przegrzewać tego pomieszczenia? Odkładasz telefon i wyłączasz telewizor wcześniej czy raczej zasypiasz przed ekranem? Zwróć także uwagę na materac, na którym śpisz: niewykluczone, że trudności z zasypianiem czy porannym wstawaniem mogą być spowodowane… niewygodnym posłaniem. Wprowadź zasady higieny snu do swojej codziennej rutyny i sprawdź, czy pomogą w załagodzeniu nieprzyjemnych dolegliwości. Jeśli nie, zasięgnij pomocy u lekarza rodzinnego, który pomoże w ustaleniu przyczyn problemów ze snem lub skieruje na niezbędne badania czy do właściwego specjalisty.