Latencja snu – co to jest, jak i dlaczego się ją bada?

Bezsenność może dotknąć każdego! O ile okazjonalny brak snu nie budzi zwykle większego niepokoju, to jednak w przypadku przewlekłej bezsenności konieczna może być dalsza diagnoza. Podczas poszukiwania informacji o tym, jak leczyć bezsenność, często będziesz mieć do czynienia z profesjonalną terminologią – warto poznać niektóre określenia, dzięki czemu poznasz metody związane z leczeniem bezsenności. Czym jest tak często wspominana latencja snu i dlaczego ma tak duże znaczenie w terapii bezsenności?

Latencja snu – co to znaczy?

Latencja snu to jeden z podstawowych parametrów, które opisuje medycyna snu. Oznacza czas od momentu położenia się do łóżka i zgaszenia światła do momentu zaśnięcia. Wbrew pozorom niełatwo samodzielnie określić, ile trwa latencja snu, ponieważ zaśnięcie definiowane jest jako wystąpienie fazy snu N2. W przypadku młodych dorosłych czas ten powinien wynosić mniej niż 30 minut, a u osób po 65 roku życia do 45 minut. O ile na potrzeby terapii snu przyjmuje się szacunkowy czas oczekiwania na sen, deklarowany przez pacjenta w dzienniczku snu, to jednak w przypadku diagnostyki niekiedy wymagane są konkretne parametry. W jaki sposób można je poznać?

Kilka słów o fazach snu

Podstawowy podział faz snu polega na wyodrębnieniu fazy snu NREM oraz REM. Faza REM nazywana jest również snem paradoksalnym: to wtedy ciało wiotczeje, oddech staje się nieregularny oraz pojawiają się marzenia senne. Podczas tej fazy mózg intensywnie pracuje, przetwarza informacje i regeneruje się. Z kolei faza NREM to stan, w którym następuje regeneracja organizmu. Dzieli się również na trzy etapy. Pierwszy z nich, czyli zasypianie, to najpłytsze stadium snu, podczas którego bez problemu można wybudzić zasypiającą osobę. W drugim etapie w zapisie fal mózgowych pojawiają się charakterystyczne wrzeciona snu. Trzeci etap oznacza najgłębszą fazę snu, podczas której w mózgu pojawiają się fale delta. Podczas badania latencji snu za moment zaśnięcia przyjmuje się właśnie rozpoczęcie drugiego etapu fazy snu NREM, czyli N2 – w tym celu wykonywane jest badanie polisomnograficzne.

Test Wielokrotnego Pomiaru Latencji Snu – na czym polega?

Jednym z testów wykonywanych w przypadku niepokojących objawów, takich jak ciągłe zmęczenie jest Test Wielokrotnego Pomiaru Latencji Snu (MSLT). Umożliwia on zdiagnozowanie nadmiernej senności w trakcie dnia i opiera się na badaniu latencji snu. Pacjent w ciągu dnia pięciokrotnie układa się do trwającej 20 minut drzemki; w tym czasie rejestrowane są między innymi ruchy gałek ocznych, napięcie mięśni i czynność serca oraz tworzony jest elektroencefalogram – zapis bioelektrycznej czynności mózgu. Latencja snu poniżej 5 minut lub obecność fazy snu REM mogą oznaczać narkolepsję lub inne zaburzenia snu.

Pomiar latencji snu a leczenie bezsenności

Terapią polecaną w przypadku problemów z zaśnięciem lub utrzymaniem snu jest terapia poznawczo-behawioralna bezsenności. Wśród najczęściej stosowanych metod znajduje się dzienniczek snu: w specjalnej tabeli codziennie należy zaznaczać godziny położenia się do łóżka oraz wstania z niego, godziny spędzone we śnie oraz momenty w ciągu dnia, gdy pojawiła się senność. Dodatkowo codziennej ocenie podlega także jakość snu i czuwania. Dzięki takim notatkom możliwe jest nie tylko wyliczenie, ile orientacyjnie trwa latencja snu, ale również sprawdzenie, jakie czynniki mają wpływ na zasypianie i czas spania. Prowadzenie dziennika snu ułatwia leczenie bezsenności oraz wdrożenie zdrowych nawyków związanych ze snem.

Wydłużona latencja snu – co możesz zrobić samodzielnie?

Jeśli zdecydujesz się na prowadzenie dziennika snu we własnym zakresie, możesz robić to zarówno z wykorzystaniem kartki papieru, jak i specjalnych aplikacji; coraz więcej osób monitoruje także swoje parametry za pomocą opasek zsynchronizowanych ze smartfonami. Jeżeli pomiędzy położeniem się do łóżka a zaśnięciem upływa twoim zdaniem zbyt dużo czasu, możesz samodzielnie wprowadzić zasady higieny snu: kładź się do łóżka tylko wtedy, gdy poczujesz senność, unikaj drzemek w ciągu dnia i wstawaj codziennie rano o tej samej porze (więcej o tym w artykule Nie mogę zasnąć!). Jeśli pomimo wprowadzenia zdrowych nawyków nadal masz trudności z zasypianiem i porannym wstawaniem, skonsultuj swoje problemy z lekarzem rodzinnym, by ustalić ich przyczynę.