Świadomy sen – czy można kontrolować sny?

O tym, jak ważny z punktu widzenia fizjologii jest zdrowy sen, wiemy w zasadzie wszyscy. Sen to jednak coś więcej, niż tylko czas regeneracji organizmu; marzenia senne już od dawna wzbudzają spore zainteresowanie badaczy, psychiatrów i artystów. Jak wygląda mechanizm powstawania marzeń sennych? Czy możemy mieć wpływ na to, co będzie nam się śniło? Jak uzyskać świadomy sen?

Jak powstają sny?

Marzenia senne, które nawiedzają nas w nocy są tworami fizjologicznymi i mają podłoże neurobiologiczne. Podczas fazy snu REM umysł skierowany jest na odbieranie świata zewnętrznego, a bodźce z zewnątrz są z reguły ignorowane. Zgodnie z najnowszymi badaniami, marzenia senne są spontaniczną aktywnością poznawczą mózgu – nasz umysł przetwarza ślady pamięciowe oraz przeżywane ostatnio doświadczenia, a jego zwiększona praca w tej fazie snu pozwala na regenerację. Stosując eksperyment Ganzfelda,możemy wprowadzić się w stan podobny do snu: deprywacja sensoryczna sprawia, że mózg pozbawiony bodźców zewnętrznych zachowuje się, jak podczas fazy REM. Skoro zatem powstawanie snów wiąże się z procesami fizjologicznymi, czy możliwy jest kontrolowany sen? Na czym polega świadomy sen i jak świadomie śnić?

Czym jest świadomy sen?

Świadomy sen (Lucid Dream, czyli sen przejrzysty) to marzenia senne, podczas których zdajemy sobie sprawę z tego, że śnimy i możemy wpływać na to, co się dzieje. Tak jak w przypadku nieświadomych marzeń sennych, świadomy sen także występuje przede wszystkim w fazie snu REM, podczas której następuje paraliż senny – mięśnie szkieletowe są powstrzymywane przed ruchem, abyśmy nie reagowali na wydarzenia rozgrywające się w snach. Wyjątkiem są gałki oczne, których ruchy w fazie REM są dosyć intensywne. Podczas świadomego snu ruchy gałek ocznych są skorelowane z przesuwaniem wzroku w sennej rzeczywistości – fakt ten wykorzystywano przy badaniach świadomego snu.

Analiza wyników rezonansu magnetycznego osób w trakcie świadomych snów wykazywała większą aktywność w rejonach mózgu związanych ze zdolnościami poznawczymi wyższego rzędu. Podczas świadomego snu czujemy się tak, jak w realnym świecie, a jednocześnie możemy robić rzeczy, których w rzeczywistości wykonać się nie da. Świadomy sen uznawany jest za zjawisko parapsychologiczne, więc nadal brak wyczerpujących badań na ten temat, choć szacuje się, że nawet co piąty człowiek co najmniej raz w życiu przeżył świadomy sen. Coraz częściej pojawiają się także doniesienia odnośnie do wykorzystania świadomego snu w leczeniu koszmarów sennych.

Jak wywołać świadomy sen?

Techniki świadomego snu bazują przede wszystkim na zwiększaniu liczby cykli snu, by zwiększyć częstotliwość fazy REM. Zastanawiasz się, jak osiągnąć świadomy sen? Świadomego snu można się nauczyć – zanim jednak przejdziesz do poznawania poszczególnych technik, zadbaj o prawidłową higienę snu. Chodzenie spać o regularnych porach, przesypianie codziennie podobnej liczby godzin oraz zasypianie w stanie relaksu to podstawy, dzięki którym możesz przejść do kolejnych etapów pracy nad świadomym snem. Jak wywołać świadomy sen?

Techniki wywoływania świadomego snu

Nie ma jednej uniwersalnej metody opisującej, jak wejść w świadomy sen.Kwestią indywidualną jest wybór techniki – można próbować różnych sposobów, by osiągnąć świadomy sen. WILD,MILD, CAT lub WBTB to najpopularniejsze z technik, po które mogą sięgnąć nawet początkujący.

• Technika WILD (Wake Induced Lucid Dream) oznacza zasypianie bez utraty świadomości, na przykład poprzez wykorzystywanie technik medytacyjnych.
• MILD, czyli Mnemonic Induction of Lucid Dreams to zasypianie z nastawieniem, że w czasie snu będzie się pamiętało o tym, że jest to sen.
• CAT (Cycle Adjustment Technique) to technika zmieniająca cykl snu w taki sposób, by zwiększyć szanse na świadomy sen.
• Z kolei WBTB (Wake Back To Bed) jest uznawana za jedną z najprostszych metod: polega na celowym wybudzeniu się po krótkim śnie i zaśnięciu ponownie przy jednoczesnym intensywnym myśleniu o tym, co się śniło.

Czy świadomy sen jest niebezpieczny?

Techniki świadomego snu wydają się idealną odpowiedzią na pytanie, jak mieć dobry sen. Z zagadnieniem wiąże się jednak wiele kontrowersji – niektórzy wprost mówią o tym, że samo zjawisko jest po prostu mocno reklamowane ze względu na kursy pozwalające na świadomy sen. Niebezpieczny może on być dla schizofreników, ponieważ tracą wówczas orientację i mają problem z rozróżnieniem jawy i snu. Nie wykazano, by świadomy sen wpływał negatywnie na stan zdrowia człowieka, choć pojawiły się badania wskazujące na związek świadomego śnienia z występowaniem objawów depresji. Warto skupić się nie tyle na tym, jak mieć sen, co na prawidłowej higienie snu – zadbajmy przede wszystkim o warunki panujące w sypialni oraz przesypianie właściwej liczby godzin, by organizm miał czas na regenerację.