Czy można być uzależnionym od spania?

Uwielbiasz wracać do domu z pracy i układać się do drzemki? W weekendy potrafisz przespać niemal całe dwa dni? A może zaczynasz niepokoić się nadmierną sennością i zastanawiasz się, czy to już może uzależnienie od spania? Czy uzależnienie od snu jest w ogóle możliwe i czy ciągła senność powinna budzić niepokój?

Uzależnienie do spania – czy to możliwe?

WHO definiuje uzależnienie jako stan psychiczny, a niekiedy także fizyczny, wynikający z interakcji pomiędzy organizmem a środkiem uzależniającym. Stan ten charakteryzuje się zmianą zachowania oraz innymi reakcjami, do których należy konieczność zażywania środka uzależniającego w sposób ciągły lub okresowy, w celu doznania jego wpływu na psychikę, a niekiedy także po to, by uniknąć przykrych objawów wynikających z jego braku. To dość ogólna definicja, która obejmuje zarówno uzależnienia od substancji (alkohol, narkotyki, środki przeciwbólowe), jak i uzależnienia behawioralne. O uzależnieniu mówimy, gdy występują także określone w klasyfikacji ICD-10 objawy i zachowania, między innymi:

• silne pragnienie przyjmowania substancji lub poczucie przymusu jej przyjmowania,
• przyjmowanie substancji pomimo dowodów i wiedzy co do jej szkodliwych następstw fizycznych, psychicznych i społecznych,
• wzrost tolerancji,
• trudności kontrolowania zachowania związanego z przyjmowaniem substancji.

Czy zatem możemy mówić o uzależnieniu od spania? Sen jest potrzebą fizjologiczną i nie jesteśmy w stanie bez niego żyć. Niedobór snu pogarsza nasze funkcjonowanie, a badania wykazują, że istnieje związek pomiędzy brakiem lub niedoborami snu a chorobami przewlekłymi. Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób ICD-10 nie wymienia jednak uzależnienia od snu jako jednostki chorobowej; często „uzależnienie od spania” to po prostu określenie stosowane potocznie i oznaczające nadmierną senność czy trudności z wybudzeniem.

Skoro zatem nie uzależnienie od snu, to co?

Po ciężkim tygodniu marzysz tylko o tym, by znaleźć się w łóżku, a w weekendy rzadko kiedy wstajesz przed południem? Spokojnie – to jeszcze nie oznacza nadmiernej senności, choć warto przyjrzeć się swojemu grafikowi pracy i zakresowi obowiązków; niewykluczone, że po prostu bierzesz za dużo na siebie i potrzebujesz kilku dni wolnego, by organizm mógł się zregenerować. Co ciekawe, im dłużej śpimy, tym bardziej czujemy się zmęczeni – wynika to ze zwiększonej aktywności mózgu w fazie REM, która podczas długiego snu występuje częściej. Nie warto zatem wysypiać się „na zapas”. Może jednak okazać się, że ciągła senność oznacza coś poważniejszego. Kiedy należy niepokoić się objawami przypominającymi uzależnienie od spania?

Nadmierna senność a choroby

Jeśli pomimo dłuższego odpoczynku i wyspania nadal czujesz dużą senność i zmęczenie, wybierz się do lekarza, by poznać źródło problemów. Podstawowe badania krwi warto robić co roku – dzięki temu kontrolujesz stan swojego organizmu i możesz odpowiednio wcześnie podjąć ewentualne leczenie. Nadmierna senność to objaw m.in. niedoczynności tarczycy, cukrzycy, przewlekłej niewydolności serca czy obturacyjnego bezdechu sennego (OBS). Uczucie zmęczenia może być także jednym z objawów depresji. Konsultacja z lekarzem pomoże w ustaleniu przyczyny, dlatego nie zwlekaj niepotrzebne z wizytą.

Hipersomnie – czy to powód do niepokoju?

Mianem hipersomnii określa się problemy ze zbyt długim czasem snu lub nadmierną sennością w ciągu dnia. Jako zbyt długi określamy sen trwający ponad 10 godzin (zobacz też ile powinno się spać). Kiedy nadmierna senność pojawia się także w ciągu dnia, początkowo zaleca się wydłużenie czasu snu w nocy; jeśli to nie pomoże, należy przeprowadzić badania wykluczające choroby współistniejące. Dopiero kolejnym etapem jest diagnozowanie w kierunku hipersomnii (m.in. badanie polisomnograficzne w ośrodku medycyny snu). Hipersomnie dzielą się na:

• te pochodzenia ośrodkowego – narkolepsja, hipersomnia idiopatyczna, hipersomnie okresowe,
• wynikające z zaburzeń jakości snu – np. powodowane przez okresowe ruchy kończyn w czasie snu.

Typowe dla narkolepsji zasypianie wbrew woli może być określane potocznie jako uzależnienie od snu – do ataków senności dochodzi w sposób nagły, a okoliczności mogą stanowić zagrożenie dla chorego lub jego otoczenia (np. atak senności podczas prowadzenia samochodu).

Zadbaj o higienę snu

Zanim wybierzesz się do specjalisty i przejdziesz wszystkie skomplikowane badania, przyjrzyj się uważnie swoim nawykom związanym z zasypianiem oraz snem. Niewykluczone, że nadmierna senność i poczucie zmęczenia wynikają z tak oczywistych powodów, jak zbyt wysoka temperatura w sypialni czy niewygodny materac. Zadbaj o to, by twoje miejsce wypoczynku było wygodne i dostosowane do twoich potrzeb – możliwe, że to właśnie nieprawidłowe warunki i nawyki związane ze snem są przyczyną zmęczenia i nadmiernej senności w ciągu dnia.